گزارش توسط: شهیدزاده اکبری
اواخر تابستان 2012 بعد از چندین جلسه کاری با شرکت آقایان داکتر ابراهیم جعفری، محمدعارف بصیر، محمدجواد سلطانی، انجنیر ناصر احمدی، نسیم گنجی، عبدالله اکبری، محمداسلم جوادی، اسدالله سعادتی، عزیزالله احمدی، علی امیری، میرحسین نظری و طاهر زهیر توافق صورت گرفت تا کار تدوین تاریخ شفاهی افغانستان آغاز شود. مسئولیت کار به عبدالله اکبری و داکتر ابراهیم جعفری سپرده شد و در جلسه نهایی مصارف یک‌ساله کار از طرف اعضای گروه پرداخت گردید. آقای اسدالله احسانی به عنوان مجری طرح انتخاب شد و در صورت غیبت عبدالله اکبری، مسئولیت برگزاری جلسات، پی‌گیری برنامه‌ها و نظارت بر اجرای طرح را داکتر ابراهیم جعفری به عهده گرفت.
سایه سنگین انتخابات سال 2014 بر گروه کاری بنیاد تاریخ شفاهی نیز افتاد و اعضای آن در تکت‌های مختلف انتخاباتی پیوستند. لذا جریان کار در سال 2014 کاملا متوقف شد و تعدادی از اعضای بنیاد به خارج از افغانستان مقیم شدند. از اوایل سال 2015 با یک بازبینی نسبی، گروه کاری دوباره کارش را با جدیت بیشتر آغاز کرد که در جریان کار به مجموعه‌ای از یادداشتهای شهید عبدالحکیم میثم غزنوی و هزاران صفحه یادداشتهای شگفت‌انگیز شهید ابوذر غزنوی دست یافتیم و صفحه جدیدی در نحوه کار ما گشوده شد. دوستانی از استرالیا ابراز تمایل کردند که بخشی از هزینه‌های کار آثار شهید ابوذر را پرداخت کنند و پس از مشوره تصمیم بر این شد تا دسته‌بندی شدن کامل یادداشتهای شهید ابوذر، یادداشتهای شهید میثم را با هزینه دوستان استرالیا نشر کنیم. آقایان حاج حسین دانش و کربلایی حسن سلطانی هزینه چاپ و نشر آثار شهید میثم را پرداختند که توسط «موسسه تاریخ شفاهی افغانستان» به نشر رسید.
آن چه در پی می‌آید گزارش کامل از فعالیت بنیاد تاریخ شفاهی افغانستان است که به صورت موردی با بعضی از شخصیت‌ها و اعضای درگیر ماجراهای سیاسی مصاحبه شده و هم‌چنان روی خاطرات و شرح زندگی کسانی که در تحولات سیاسی ـ اجتماعی افغانستان دخیل بوده‌اند، کار شده است. البته در این میان آثار به جا مانده از شهید ابوذر غزنوی از هر لحاظ متفاوت‌تر و غنی‌تر است که جلد اول از مجموعه آثار وی به نام «نامه‌ها و سندها» با مقدمه استاد سرور دانش، معاون رئیس جمهوری و نظارت علمی، فنی و مشوره آقایان استاد داکتر صادق دهقان، استاد علی امیری، استاد هادی اکبری و شکور نظری به زودی نشرخواهد شد.
➢ مصاحبههای موردی روی تحولات سیاسی ـ اجتماعی افغانستان:
✓ آیت‌الله صادقی پروانی، استاد عرفانی یکاولنگی، آیت‌الله شیخ آصف محسنی، استاد واعظی شهرستانی، استاد مصطفی اعتمادی، قوماندان الهام، سید حسین انوری، حسنی بلال، سید محمدعلی جاوید، قاضی سعادت غزنوی، قوماندان اسماعیل، قوماندان داود، سید هادی هادی، جنرال علی‌اکبر قاسمی، استاد محمد اکبری، علی‌جان زاهدی، استاد محمد ناطقی، حاجی مبلغ ناهوری، قوماندان گل‌احمد، سید جعفر عادلی، جنرال ابوشریف، قوماندان حیدر، جنرال محمد، عوض ایثار، استاد عزیز رویش و حفیظ منصور. (تمام مصاحبه‌ها با این اشخاص تایپ شده است.)
✓ مصاحبههای صوتی با 38 تن از قربانیان فاجعه افشار که اسم‌های‌شان تا تدوین و نشر، محرمانه باقی خواهند ماند.
✓ ثبت خاطرات استاد عزیزالله شفق.
➢ آثار و خاطرات آماده تدوین که از تایپ خارج شده‌اند:
شماره
نام اثر
نام صاحب اثر
1
سنگ‌ها و سنگرها
تورن مهاجر مالستانی
2
روی دیگر سکه مقاومت
انجنیر محمدلطیف الیاسی
3
در مسیر تشکیلات
علی امینی
4
خاطرات و خطرات (سه جلد)
وکیل خداداد عرفانی
5
برای سازمان
مامور جواد عطایی
6
در راه عقیده
استاد صادقی غزنوی
7
در خط سازمان
حاجی بوستان‌علی ناصری
8
سرباز سازمان (دو جلد)
شهید عبدالحکیم میثم غزنوی
➢ آثار به جا مانده از شهدا که تا کنون در دسترس ما قرار گرفته‌اند:
1) آثار شهید ابوذر غزنوی:
✓ نامه‌ها و سندها؛ ویراستاری شده و در حال صفحه‌بندی برای چاپ است؛
✓ در آیینه جنگ؛ تایپ شده و در حال فهرست‌نویسی و ویراستاری است.
2) شهید عبدالحکیم میثم غزنوی:
✓ سرباز سازمان؛ تایپ شده (دو جلد).
3) شهید امان‌الله موحدی:
✓ یادداشتهای موحدی.
➢ خاطرات و زندگی‌نامه‌های که ثبت صوتی آن‌ها تمام شده و آماده تایپ می‌باشند:
1) زندگی و خاطرات وکیل محمد حسین فهیمی (در حال تایپ)؛
2) زندگی و خاطرات جنرال رجب‌علی یورش؛
3) زندگی و خاطرات حاجی کاظم ترکمنی؛
4) زندگی و خاطرات عبدالله نیازمند.
➢ خاطرات و زندگی‌نامه‌های در حال ثبت:
1) جنرال علی‌اکبر قاسمی؛
2) سید انور علا رحمتی؛
3) انجنیر عباس نویان؛
4) سید محمدحسین بصیر؛
5) استاد عبدالله انوری.
پس از این در یک اولویت‌بندی لازم، تمام آثار مربوط به بنیاد تاریخ شفاهی افغانستان از طریق «نشر تاریخ شفاهی افغانستان» نشر شده و در اختیار عموم قرار خواهد گرفت.
تا کنون نزدیک به یک و نیم هزار ساعت صدا ثبت شده که انشاالله در زمان‌های پیش‌رو با مشوره صاحبان اثر به نشر خواهد رسید.
قابل یادآوری است که هزینه تجهیزات و کار روی آثار شهید ابوذر را تا کنون آقایان حاجی فیاض، جان‌علی جاغوری و علی‌اکبر پرداخته‌اند که از لطف و همکاری یکایک دوستان قدردانی می‌شود. از میان هزاران صفحه یادداشتهای شهید ابوذر تنها دو جلد آن یکی در 320 صفحه به نام «نامه‌ها و سندها» و دیگری در بیش از 350 صفحه به نام «در آیینه جنگ» در مسیر نشر قرار دارد.
سپاس‌گزار آقایان عارف بصیر، داکتر ابراهیم جعفری و میرحسین نظری نیز هستیم که از جمع موسسین بنیاد بوده و تا کنون مخلصانه ما را همراهی کرده‌اند.
منبع: