جلسه با قرائت قرآن کریم توسط آقای احمدی آغاز و با پخش سرود ملی رسمیت پیدا نمود.

آقای محمدزمان احسانی با اجرای زیبا این نشست را مدیریت کرد.
دبیر همایش جناب دکتر ناصر عارفی (هویدا) ضمن خوش آمد گوئی به مهمانان ارجمند به عنوان طرح مساله سه دیدگاه در باره صلح را تبیین نمود:
1. تئوری ثبات هژمونیک ارگانسکی، ایشان صلح را با هژمون و اتوریته قابل تحقق میداند یعنی قدرت برتر صلح را بازور و سرنیزه پیاده نماید چه در داخل و چه در عرصه ی بین الملل، حقیقت این است که این دیدگاه دور ازواقعیت است و عملا نتیجه ای از آن ندیدیم.

2. صلح دموکراتیک کانت؛ صلح وقتی بوجود می آید که ساختارهای سیاسی دموکراتیزه شود و شهروندان از حقوق مشروع سیاسی – اجتماعی به شکل برابر برخوردار باشند، این دیدگاه نیز در کشورما دور از دسترس است زیر مولفه های آن موجود نیست.
3. صلح در اندیشه شهید وحدت ملی؛ صلح وقتی تحقق می یابد که تبعیض، انحصار طلبی، زیاده خواهی و ستم از جامعه برچیده شود و به جای آن یک حکومت وسیع البنیاد با مشارکت عادلانه تمام مردم افغانستان بدون در نظرداشتن تعلقات قومی، نژادی، مذهبی و سیاسی شکل بگیرد، با این شرط عدالت در جامعه استقرار پیدا می کند و نتیجه آن صلح عادلانه و پایدار خواهد بود.
در ادامه دوشعر زیبا در رسای رهبر شهید از شاعر ارجمند کشور جناب آقای ذکریا فصیحی به خوانش گرفته شد و سپس استاد حیات الله بلاغی به ایراد سخن پرداخت.
استاد بلاغی:
استاد مزاری محصول تاریخ معاصر سرزمین ماست، تاریخ سه صد ساله ای که مردم ما با استراتیژی حذف از ساختار سیاست و قدرت، حذف فیزیکی با قتل عام و کوچ اجباری و جایگزین نمودن کوچیهای پاکستانی مواجه بود، حاکمان سیاه ساختار قدرت و حکومت خود را بر مبنای نژادی و مذهبی استوار کرده بود.
رهبر شهید در برابر چنین ساختاری ایستاد و خواستار عدالت در تمام زمینه ها گردید، وی سیاست و قدرت را متعلق به تمام مردم افغانستان میدانست، وی بیان داشت که دیگر سلطه ی انحصارگرایان قبیلوی و حاکمیت سیاه و ستمگرانه یک قوم خاص و نادیده گرفتن و حذف سایر اقوام به پایان رسیده و به هیچ وجه قابل قبول نیست.
رهبر شهید به دنبال اصلاح ساختار سیاسی قدرت بود و این را در صورتی ممکن میدانست که حکومت وسیع البنیاد با مشارکت عادلانه ونسبی تمام مردم افغانستان تشکیل گردد.
اگر خواسته های شهید وحدت ملی و حزب وحدت اسلامی افغانستان را خلاصه کنیم چنین می شود:
1. مشارکت متناسب ملی در قدرت مشترک ملی.
2. تعدیل واحدهای اداری.
3. به رسمیت شناخته شدن مذهب شیعه.
شهید مزاری اصل وحدت ملی را خدشه ناپذیر و دشمنی ملیت ها را فاجعه و همپذیری و همکاری میان اقوام را راه حل اساسی مشکلات و عبور از بحران می دانست، هدف اصلی او شکستن قفل زندان هزاره ها و خروج آنان از انزوای تاریخی و فروپاشی انحصارگرائی بود.
شهیدمزاری انسان عدالت خواه بود و گفتمان وی گفتمان وحدت ملی بر محور عدالت اجتماعی بود.
استاد بلاغی در ادامه صحبت های خود در باره گفتگوهای صلح خاطرنشان کرد که امروزه طالبان طرح های را برسر میز مذاکره می گذارند که جنرالان پاکستانی آنرا پیشنهاد نموده لذا به نظر من کلید صلح افغانستان را دردست پاکستان باید جستجو کرد، وی با استناد به سخنان احمد رشید که می گوید پاکستان از میان حمام خون و نفرت قومی برخواست و بحران پاکستان ریشه در ترس و تناقضاتی دارد که در گذشته داشته و به همین دلیل امروز تبدیل به مرکز شرارت در منطقه و جهان شده، احمد رشید در کتاب خود می نویسد که امنیت ملی پاکستان بر سه پایه استوار است: اول مقابله با سلطه ی هند در منطقه و تقویه عامل کشمیر، دوم حفظ و توسعه برنامه هسته ای و سوم ایجاد یک حکومت دست نشانده و طرفدار پاکستان در کابل.
در اخیر وی راه حل بحران افغانستان و دستیابی به صلح پایدار را در پرتو اندیشه شهیدمزاری تبیین نمودکه باید:
1. برنامه جامع ملی صلح عادلانه تدوین گردد که در آن حق الهی حاکمیت مردم خدشه نبیند.
2. حقوق اساسی اتباع کشور در قانون اساسی طوری تنظیم گردد که حق هیچ یک از شهروندان نادیده گرفته نشود.
3. ترتیبی داده شود که هیچگونه زمینه ای برای حاکمیت خشک و متحجرانه امارت طالبان هموار نگردد.
در ادامه میزگردی با حضور کارشناسان محترم جناب استاد دکتر حیات الله رسولی، استاد محمدجواد برهانی و دکتریوسف عارفی با دبیری دکتر علی مدد فهیمی پیرامون صلح عادلانه در اندیشه شهید مزاری دایر گردید که کارشناسان محترم هرکدام از زاویه های مختلف به ابعاد و ویژگیهای صلح عادلانه در اندیشه استاد شهید پرداختند.
گزارش مفصل این میزگرد در بخش دوم منتشر خواهد شد.