«...از جوانان خود این تقاضا را دارم که دانشگاه‌های معتبر دنیا را فتح کنند. امروز جوانان از مناطق مختلف هزارجات توانسته دانشگاه‌های افغانستان را فتح نمایند. در هریکی از صنف‌های دانشگاه‌ها را بچه‌های درس خوان هزاره پرنموده، و انتظار ما از جوانان بیرون از کشور این‌است که آکسفورد‌ها و هاروارد را فتح نمایند.
از فرهنگیان و قلم بدستان ما این تقاضا را دارم که نسبت به محرومیت‌های مردم خود و مشکلات که مردم هزاره در افغانستان دارند و حتی در دوران خونبار گذشته، زمان قتل عام‌های دوره عبدالرحمن و دوره طالبان و در زمان فعلی متن به زبان‌های زنده دنیا درست بکنند. مقالات راهبردی؛ مقالات که دارنده اطلاعات دقیق باشد، این‌ها به زبان‌های خارجی نشر شود تا منبع شود برای محققان و ژورنالیست‌های خارجی.»
مصاحبه با احمد بهزاد وکیل و یکی از اعضای ارشد شورای عالی مردمی جنبش روشنانی
مجله آرمان
عارف همدم و گل احمد یعقوبی
چندی پیش احمد بهزاد، یکی از رهبران جنبش روشنایی برای اشتراک در مراسم سالیاد مرحوم مزاری به آسترالیا آمد. همکاران ما در کمیته‌ی اداری انجمن فرصت را مناسب دیده و با ایشان ملاقات نمودند. در ابتدا سفر آقای بهزاد به آسترالیا را خوش آمدید گفته و چند نسخه از چاپ اخیر مجله آرمان را نیز خدمت شان تقدیم نموده و سپس با ایشان مصاحبه نمودند، که متن این گفت‌وگو اینک خدمت تان تقدیم می‌شود. مصاحبه با معرفی انجمن و توضیح مختصر از فعالیت های انجمن و خصوصا مجله آرمان آغاز شد.
آرامان: آقای بهزاد غیر از این‌که شما یکی از سخنرانان اصلی در مراسم یاد بود از بابه مزاری در شهر‌های مختلف آسترالیا و شهر ملبورن بوده اید. اهداف و برنامه‌های دیگری هم در این مسافرت دارید؟
احمد بهزاد: بلی در ابتدا جا دارد از دست اندرکاران مجله آرمان و خوانندگان آن تشکر و قدردانی داشته باشیم و تشکر می‌کنم از مردم عزیر خود که مرا دعوت کردند در مراسم یاد بود از بیست و سومین سالیاد رهبر شهید مزاری در شهر‌های مختلف آسترالیا و از ما پذیرای و استقبال گرم نمودند.
یکی از اهداف اصلی ما در این سفر همین دید و بازدید مستقیم از هم‌وطنان ما که از وطن دور هستند، می‌باشد. مسأله دوم شرکت در مراسم یاد بود از رهبر شهید و تشریح آرمان های عدالت خواهانه و اهداف بلند رهبر شهید برای جامعه ما است.
هدف دیگری ما پیگیری کردن مسایل عدالت خواهی و گفت‌وگو با دوستان آسترالیایی بود و همچنین طرح معضلات و مشکلات که در أفغانستان و جود دارد و منعکس کردن واقعیت های که در أفغانستان وجود دارد. ما در بیرون از آسترالیا نیز با نهادهای حقوق بشری و با بعضی نمایندگان پارلمان انگلستان گفت‌وگو هایی داشتیم و طرح مشکلات موجود و خصوصاً تبعیض سیستماتیک علیه هزاره‌های أفغانستان با آن‌ها و پیدا کردن راه حل برای آن. در این‌جا نیز ما قرار است ک با بعضی از نمایندگان پارلمان آسترالیا نیز گفت‌وگو داشته باشیم و از جمله با نهادهای مرتبط با مهاجرت صحبت های داشتیم که ما واقعیت‌ها و وضع امنیتی خراب که برای تمام مردم افغانستان و خصوصا برای مردم هزاره را برای آن‌ها تشریح نمودیم که هزاره‌ها مورد حملات هدفمند قرار می‌گیرند و از سوی دولت مورد تبعیض سیستماتیک قرار می‌گیرند. (جلب توجه دولت آسترالیا به تقاضای پناهندگان و رسیدگی به دوسیه های آن‌ها و تشریخ واقعیت های موجود در أفغانستان.)
آرمان: موقف جنبش روشنایی در گیرودار وضعیت سیاسی امنیتی کنونی أفغانستان چه است و چانه زنی‌های جنبش روشنایی با حکومت وحدت ملی و مبارزات سیاسی آن تاکنون چه دست‌آورد هایی داشته[است]؟
احمدبهزاد: جنبش روشنایی یک خیزش بزرگ مدنی، جهت دست یابی به عدالت، برابری، انصاف و رواداری در أفغانستان است. ما در برابر یک حرکت ظالمانه حکومت حرکت مدنی خود را آغاز نمودیم و در طی بیش از دو سال فعالیت‌های این جنبش در داخل و خارج گسترش یافته، که بنا به اذعان خود مقامات ارشد حکومت أفغانستان، حرکت جنبش روشنایی، یکی از بی‌نظیر ترین حرکت های مدنی در طول تاریخ أفغانستان بوده است. ما در برابر اصل مطالبه جنبش که انتقال خط لین برق توتاپ از مسیر بامیان – وردک بود تا هنوز موفق نشده‌ایم که حکومت أفغانستان را وادار بسازیم تا این خواست ما را بپذیرد. اما در کنار این مسأله، جنبش روشنایی دست‌آوردهای برجسته داشته‌است. اولین دست آورد آن به وجود آوردن هماهنگی، انسجام و همسویی میان مردم عدالت خواه ما در سراسر جهان است. مثلا راه انداختن تظاهرات در دنیا از جمله تظاهرات اخیر در شهر مونیخ آلمان که مردم ما از هر گوشه و کنار جهان در آن شرکت کردند نمایانگر یک هماهنگی و انسجام میان بخش های مختلف مردم ما است که در أفغانستان بی‌نظیر بوده است.
مسأله دوم طرح مردم هزاره و مشکلات انسان هزاره و معضلات که انسان افغانستانی با آن در گستره جهانی مواجه اند. تا حال راپور‌ها و گزارش‌های که از أفغانستان می‌آمد و در اختیار دولت‌های خارج و رسانه‌های که از أفغانستان می‌آمد و در اختیار دولت‌های خارج و رسانه‌های خارجی قرار می‌گرفت، کار دولت أفغانستان بود. و امروز یک جریان وسیع جهانی به نام جنبش روشنایی به وجود آمده، که واقعیت های أفغانستان را منعکس می‌کند. امروز جنبش روشنایی از درد که مردم از آن رنج مي برند. مانند تعصب، تبعیض سیستماتیک و ستم قومی علیه بخش های معین از جامعه أفغانستان، در سطح جهان مطرح می‌سازد. مطرح کردن مسأله هزاره و تبعیض علیه آن بسیار یک مسأله‌ی مهم است و هرگاه ما این را بتوانیم در جهان به شکل درست توضیح و تشریح بکنیم، یک دست‌آورد کلان است. این دست‌آوردها و حرکت جنبش، حکومت را در مقابل حرکت‌های مدنی خلع سلاح نموده است.
یکی از دست‌آوردهای جنبش روشنایی حمایت از حقوق پناه‌جویان در کنار دیگر کارهای خود[جنبش روشنایی] بوده است، از جمله گفت‌وگوها با پارلمان سویدن که آن‌ها یک تصور کاملاً متفاوت را نسبت وضعیت أفغانستان دریافت نمودند. روابط ما با پارلمان‌های دنیا برقراراست و امید که در این زمینه موفقیت‌هایی را با پارلمان آسترالیا حاصل کنیم که دست‌آوردی باشد برای پذیرش پناه‌جویان و تسهیل کارهای آن‌ها.
آرمان: شما به عنوان یک فعال سیاسی و چهره مطرح در أفغانستان، اتحاد و یک پارچه بودن مردم و أحزاب سیاسی حد اقل در بین هزاره‌ها را چگونه ممکن می‌دانید؟ چون بعضی از جنبش روشنایی حمایت می‌کنند و بعضی پشت رهبران سنتی را گرفته اند؟
احمدبهزاد: برخلاف بعضی تبلغیات که می‌شود و برداشت‌ها و گویا که اختلافات وجود دارد و جامعه ما متشتت است؛ ولی من معتقد هستم که جامعه ما متحد هست. نسبت به جوامع دیگر متعهد‌تر و با انسجام‌تر است. در درون یک جامعه شما نمی‌توانید مردم را مجبور بکنید که یک قسم فکر بکنند یا بگویید که یک سلیقه داشته باشند. و یا همه از یک فرد طرفدارای بکنند. در بین جامعه هزاره ما از لحاظ مذهبی سنی داریم، شیعه داریم، سکولارداریم. بنابراین، در جامعه گرایش‌های زیاد است؛ ولی مهم در عرصه عمل است.
وقتی‌که جنبش روشنایی فراخوان احتجاج و اعتراض در برابر سفر اشرف غنی در آسترالیا را می‌دهد، مردم از تمام شهر‌های آسترالیا با مصرف خود به شهر کانبرا می‌روند و صدای عدالت خواهی خود را بلند می‌کنند که این اتحاد و انسجام در هیچ جای أفغانستان و در بین هیچ قوم دیگر سابقه ندارد. مهم این‌است که ما در تأمین منافع عمومی مردم دفاع از آن انسجام داشته باشیم، که در عین حال ممکن علاقمند أحزاب و یا اشخاص دیگر باشیم، که در این‌جا أحزاب و یا اشخاص مهم نیست؛ بلکه منافع عمومی برای ما اهمیت دارد. مثلاً انتقال توتاپ از مسیربامیان-میدان وردک طبق ماسترپلان اصلی آن باید برای همه ما یک امر لازم باشد که امروز هست. مردم با سلیقه‌های مختلف از مطالبه جنبش روشنایی حمایت می‌کنند و جنبش روشنایی نیز خود را به یک چارچوکات حزبی خشک محصور نکرده؛ بلکه یک چتر عدالت خواهی است که مردم با گرایش‌ها و سلیقه‌های مختلف در زیر آن سقف وجود دارد. از این زوایه اگر به قضیه نگاه بکنیم، جامعه هزاره یک جامعه منسجم و متحد است. میزان بالای سواد در جامعه هزاره حاکی از درک آن‌ها[مردم] روی منافع عمومی در جامعه شان است. برگزاری مراسم در آن نمایانگر انسجام و اتحاد آن‌هااست. اکثریت قاطع مردم هزاره مطالبات جنبش روشنایی را برحق دانسته و از آن پیروی می‌کنند. طرفداری از این رهبر و یا آن رهبر مهم نیست؛ بلکه مهم درک منافع عمومی مردم است.
آرمان: از برگزاری تظاهرات‌ها و حق طلبی‌ها در خارج از أفغانستان تا کنون چه نتیجه‌ای گرفته‌اید؟ آیا راستی دنیا صدای ما را می‌شنود؟
احمدبهزاد: هر پدیده‌ی نو که به وجود می‌آید در برابر آن مقاومت‌ها و مخالفت‌ها هم هست و همچنان بی‌اعتنایی‌ها هم هست. هیچ ملت عدالت را به آسانی بدست نیاورده است. مبارزه ملت‌ها در برابر تبعیض، ستم و آپارتاید، بعضاً سال‌ها طول کشیده و حتی دولت‌های دنیا در قدم اول آن‌ها را انکار کردند و حتی محکوم کردند؛ ولی ایستادگی و مقاومت آن ملت‌ها سرنوشت آن‌ها را تغییر داد. نمونه اش آفریقای جنوبی [است]؛ مردم آفریقای جنوبی دهه‌ها در مقابل آپارتاید مبارزه کردند و ماندلا بیست و هفت سال در زندان بود که دولت‌های وقت از همان رژیم آپارتاید حمایت می‌کرد. ولی خوشبختانه ما امروز در عصر و زمانی زندگی می‌کنیم که کسی به طور آشکار از تبعیض سیستماتیک به طور علنی حمایت کرده نمی‌تواند.
مشکل ما هزاره‌ها تاکنون این بوده، که ما تا به حال طرح موضوع نکرده‌ایم و در خارج از أفغانستان تجمعات و حرکت‌های منظم را تاکنون راه نینداخته‌ایم تا موضوع خود را نزد افکار عامه در خارج مطرح بسازیم. البته تلاش‌های پراکنده و مقطعی بوده که جنبش روشنایی می‌خواهد این حرکت‌ها را انسجام داده و دوام دار سازد. در همین روز‌ها ما موفقیت‌های ساده و ابتدایی را بدست می‌آوریم که سازنده و امیدوار کننده است. مثلا نشست با اعضای پارلمان کشورهای خارج و بیان واقعیت‌ها از کشتار هدفمند و تبعیض سیستماتیک علیه هزاره را ما از این قبل نداشتیم و اگر بخشی از ما این را گفته این را تلاش کرده که افغانیزه بکند که به عنوان مثال ما أفغان‌ها این‌گونه بودیم و ما أفغان‌ها آن‌گونه بودیم؛ ولی مشکل خاص خود را به‌طور مستقیم مطرح نکرده ایم. با این حرکت ما امروز، می‌خواهیم این مشکلات را بیان کنیم و این هرگز بر علیه اقوام دیگر در أفغانستان نیست؛ بلکه به نفع آن‌ها است. ولی ما به عنوان یک مجموعه انسانی مشکل خاص خود را داریم. راهگیری‌ها و کشتار خاص یک قوم، اختطاف خاص یک قوم در جاهای مختلف از أفغانستان، نمونه از این تبعیض سیستماتیک است. ما امروز، با شهامت به این‌گونه تبعیض‌ها در جهان اعتراض کرده و صدای خود را بلند می‌کنیم. این حرکت یک حرکت جدید است، اگر ادامه پیدا بکند، حتماً نتیجه خوب خواهد داد.
آرمان: از هم‌وطنان که در خارج زندگی می‌کنند، چی انتظارات دارید و پیشنهای شما برای آن‌ها چی‌است؟ در حالی‌که مردم در خارج از امکانات و فرصت‌های تحصیلی و شغلی خوب بر خوردار اند و می‌توانند صدای خود را خوب‌تر به گوش جهانیان برسانند.
احمدبهزاد: اولاً از همراهان عدالت خود در جهان و خصوصا در آسترالیا از جنبش روشنایی جا دارد که تشکر نمایم. اگر حمایت های مردم نمی‌بود جنبش روشنایی موفق نمی‌شد. ما بعد از حادثه ۲ اسد با حمایت‌های مردمی خود توانستیم دوباره قامت راست کنیم. از این بابت از مردم خود تشکری مینمایم و چند پیشنهاد هم برای هم‌وطنان خود دارم:
اول، آن‌که مردم ما در افغانستان فرصت رشد را نداشته و حکومت‌های استبدادی وقت فرصت رشد برابر برای انسان هزاره فراهم نکرده، بلکه فرصت‌ها را از ما گرفته و نگذاشته که مردم ما از لحاظ علمی و اقتصادی رشد بکند. امروز در جهان و خصوصاً در آسترالیا این درها باز است و باید و باید از این فرصت‌ها به صورت اعظم استفاده صورت بگیرد. در آسترالیا مردم عمدتاً تلاش کرده و رشد قابل ملاحظه اقتصادی نموده و متکی به حمایت های دولت نیست که این جای افتخار برای ما است.
به همین پیمانه از جوانان خود این تقاضا را دارم که دانشگاه‌های معتبر دنیا را فتح کنند. امروز جوانان از مناطق مختلف هزارجات توانسته دانشگاه‌های افغانستان را فتح نمایند. در هریکی از صنف‌های دانشگاه‌ها را بچه‌های درس خوان هزاره پرنموده، و انتظار ما از جوانان بیرون از کشور این‌است که آکسفورد‌ها و هاروارد را فتح نمایند.
از فرهنگیان و قلم بدستان ما این تقاضا را دارم که نسبت به محرومیت‌های مردم خود و مشکلات که مردم هزاره در افغانستان دارند و حتی در دوران خونبار گذشته، زمان قتل عام‌های دوره عبدالرحمنی و دوره طالبان و در زمان فعلی متن به زبان‌های زنده دنیا درست بکنند. مقالات راهبردی؛ مقالات که دارنده اطلاعات دقیق باشد، این‌ها به زبان‌های خارجی نشر شود تا منبع شود برای محققان و ژورنالیست‌های خارجی.
از پشت‌کار شما که توانسته اید مجله آرمان را به مدت ۱۶ سال نشر کنید و سرمایه گذاری شما روی اطفال که بتواند زبان مادری خود را فراموش نکنند کاری فوق العاده است و تشکر مینمایم. مردمان قبل از ما وشما هم به گونه‌ای سرنوشت مشابه[داشته] بر اثر ظلم وشکنجه‌ها از وطن آواره شدند؛ ولی با حفظ زبان توانستند هویت خود را حفظ کنند. با حفظ زبان می‌توان هویت خود را حفظ کرد.
منبع: ماهنامه‌‌ی آرمان سال شانزدهم، شماره ۱۸۶، می ۲۰۱۸ ثور ۱۳۹۷. ملبورن آسترالیا