بنام خداوند جان و خرد
1) مقدمه
همانگونه که در جریان قرار دارید سال‌های سال است که مردم هزاره در افغانستان، در شرایط بسیار سخت و دشوار سیاسی-اجتماعی و اقتصادی قرار دارند. از یکسو توسط نظام های نژادباور به حاشیه رانده شده و بطور مرموزانه و سازمان یافته - در مسیر راه‌ها، شفاخانه‌ها، مکاتب، مساجد، کلپ‌های ورزشی و در داخل موترهای عمومی، آماج حملات تروریستی و هدفمند قرار گرفته، قتل عام می شوند. از سوی دیگر به نظر می رسد که پس از سقوط دولت فاسد غنی، شرایط و اوضاع درونی جامعه هزاره، نابسامان تر از گذشته است. فقر و بی کاری بیداد کرده، کمر مردم را شکسته است. انسجام و وحدت درونی هزاره‌ها به حداقل رسیده، باب تعامل و گفتگو مسدود شده است. رهبران سیاسی احزاب و نخبگان اکثراً کشور را ترک کرده‌اند. تعدد تشکیلات سیاسی و آدرس‌های متفاوت، درد و مشکلات این کتله‌ی عظیم قومی را بیشتر کرده است.
بنابربراین، در چنین شرایط حساس و سرنوشت ساز، مردم هزاره، بیشتر از پیش، به انسجام درونی، گفتگو، تعامل مداوم، طرح و تدوین برنامه‌های بلندمدت و کوتاه مدت استراتژیک برای حل مشکلات اساسی جامعه هزاره نیاز دارد. کنگره ملی هزاره که به همت جوانان و مردم عزیز هزاره در خارج از کشور، در این راستا کلید خورده است، تجربه نوینی است که انتظار می‌رود بتواند در این شرایط شکننده و دشوار، برخی از نابسامانی‌ها را سامان بخشد و امید تازه برای مردم محروم هزاره ایجاد نماید. در ذیل ضمن معرفی مختصر کنگره ملی هزاره، به مهم‌ترین اهداف و برنامه‌های آن شاره می‌شود.
2) معرفی کنگره ملی هزاره
«کنگره ملی هزاره» یک نهاد سیاسی- اجتماعی مستقل، فراگیر و فراجناحی است که با هدف ایجاد انسجام و وحدت مردم هزاره، فارغ از همه‌ی قشربندی‌های سیاسی و مذهبی تشکیل یافته است. (متن اساسنامه)
چشم انداز کنگره ملی هزاره، انسجام سراسری هزاره، دانایی، اقتدار، افزایش منزلت اجتماعی و تبدیل جامعه هزاره به رکن مهم قدرت تصمیم‌گیری در کشور است. (متن اساسنامه)
نهاد کنگره ملی هزاره، با شعار هزاره متحد، مقتدر و پیشرو؛ بر اساس پیشنهاد جمعی از هزاره‌های خارج از کشور، در بهار سال ۲۰۲۰/۱۳۹۹ مطرح گردیده است. هیأتی ارزیابی از هزاره‌های مقیم خارج پس از بررسی و تحلیل اولیه طرح، جهت بررسی وضعیت در تابستان سال ۱۳۹۹ به کابل سفر نموده و موضوع را حضوری با جمع زیادی از بزرگان سیاسی، فرهنگی و اجتماعی هزاره، مطرح نموده، نظریات و پیشنهادات آنها را جمع آوری و به تصمیم‌سازان منتقل نمودند. پس از نتیجه‌گیری نهایی، تصمیم بر آن شد که چند کمیته کاری تشکیل شود و موضوع را از طریق ارسال حدود ششصد نامه، به رهبران احزاب، نمایندگان مردم در پارلمان، علما، اساتید دانشگاه ها و شخصیت‌های علمی و فرهنگی،بطور رسمی مطرح و از آنان نظرخواهی کرده‌اند؛ پس از حمایت و وعده همکاری آنان، «هیأتی از طرف تیم برون مرزی کنگره ملی هزاره» برای عملیاتی ساختن برنامه‌ها و افتتاح یک مقر کاری (دفتر مرکزی) و نیز ایجاد کمیته تدوین پیشنویس اساسنامه کنگره به افغانستان سفر نمایند.
با ورود هیأت تیم برون مرزی کنگره به کابل در ماه حوت ۱۳۹۹ و ماه حمل ۱۴۰۰ و دیدارهای متعدد با رهبران احزاب سیاسی، روحانیون و آیت‌الله ها از جمله ...، نمایندگان پارلمان و جلسه با رؤسا و اساتید دانشگاه‌های خصوصی و نیز دیدار مجدد با انجمن‌ها و شوراهای سراسری هزاره‌های اهل سنت و اسماعیلی، دفتر کاری کنگره در کابل ایجاد و کمیته تدوین پیش نویس اساسنامه تشکیل شد. از تعدادی فرهنگیان هزاره و اساتید دانشگاه ها، حقوقدانان و نمایندگان هزاره در چندین نوبت دعوت به عمل آمد که با حضور و ارائه نظریات شان در کمیته تدوین پیشنویس اساسنامه، همکاری لازم را داشته باشند. برآیند فعالیت‌های چند ماهه‌ی کمیته تدوین پیشنویس اساسنامه و استفاده از نظریه‌های شخصیت‌های علمی و سیاسی، تدوین متن پیش نویس اساسنامه بود که در اختیار دفاتر احزاب، رهبران احزاب، نمایندگان پارلمان و دانشگاه ها قرار گرفت و با مساعدت نیک دوستان اصلاح شد و پس از ماه‌ها تلاش و همفکری مداوم، در یک روز به‌یاد ماندنی در تاریخ ۱۷/۰۳/۱۴۰۰ توسط نمایندگان پارلمان و شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی هزاره و با حضور روسای شورای سراسری هزاره های اهل سنت و اسماعیلی تایید و تصویب شد.
3) اهداف کنگره ملی هزاره
کنگره ملی هزاره اهداف اساسی ذیل را دنبال می‌نماید؛
1. ایجاد همبستگی و پیوند ژرف ارگانیک بین جامعه‌ی هزاره (اعم از اهل سنت و جماعت، شیعه‌ی اسماعیلیه، شیعه‌ی دوازه امامی و دیگر اندیشان جامعه هزاره)؛
2. تحکیم و ارتقاء جایگاه ملیت هزاره به عنوان محور مهم قدرت سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در افغانستان؛
3. حمایت از ایجاد شکل‌گیری دولت ـ ملت مدرن با ساختار غیر متمرکز (نظام فدرالی) در افغانستان؛
4. مبارزه مستمر با هرنوع تبعیض نژادی، زبانی، مذهبی، جنسیتی، طبقاتی و صنفی در افغانستان؛
5. مبارزه دوامدار برای ایجاد مکانیزم توزیع عادلانه‌ی ثروت و سرمایه‌های ملی، توزیع قدرت سیاسی، انکشاف متوازن، آموزش رایگان، فراهم ساحتن فرصت های تحصیلات تکمیلی به صورت فراگیر و عاری از تبعیض و سهمیه بندی؛
6. حمایت از مشارکت زنان در قدرت سیاسی و سهم‌گیری آنان در تمام عرصه‌ها و زمینه‌های سیاسی و اداری به طور عادلانه و ایجاد شرایط لازم برای حضور حداکثری آنان در مدیریت اجتماعی و سیاسی
7. حفاظت از دستآوردهای مدنی، حقوق بنیادین اساسی مانند آزادی بیان، مطبوعات، حق تجمعات، تشکیل انجمن، برگزاری آیین‌های دینی و مذهبی، حق تظاهرات و مصوونیت قانونی فرد؛
8. شناسایی استعدادهای شکوفا در جامعه هزاره و فراهم کردن بستر مناسب برای رشد آنها؛
9. حمایت اقتصادی هدفمند هزاره های داخل کشور و توزیع کمک به نیازمندان ومحرومان؛
4) استراتری و پلان‌های اساسی کنگره ملی هزاره؛
1. ایجاد کمیته پلان و استراتژیک سیاسی جامعه هزاره متشکل از دکتران متخصص علوم سیاسی و مدیریت: جامعه هزاره قبل از هر چیزی نیازمند یک طرح و پلان اساسی کلان برای حل مشکلات سیاسی جامعه هزاره در افغانستان است. این امر تا کنون محقق نشده است. بخشی از سردرگمی‌های جامعه هزاره به دلیل فقدان یک طرح جامع و بلند مدت است؛
2. تشکیل کمیته پلان استراتژیک اقتصادی جامعه هزاره، متشکل از مختصصان اقتصاد: سرزمین های مربوط به جامعه هزاره، زمین هایی که مستعد برای انکشاف اقتصادی است و نیازمند مطالعه و بررسی جدی می باشد. دولت های تبعیض گرا و قومی هرگز برای زمین های هزاره چاره اندیشی نمی کنند. ما باید خود اقدام به این طرح کنیم. قطعا به نتایج مطلوبی دست خواهیم یافت؛
3. تشکیل کمیته پلان استراتژیک فرهنگی و اجتماعی برای جامعه هزاره: فرزندان هزاره به دلیل پایگاه قومی خود همیشه با توهین، طرد، سهمیه بندی و سد آهنین در حوزه ورود به عرصه فرهنگ و دانش مواجه بوده است. نخبگان جامعه هزاره نیازمند حمایت اند. دانشگاه ها ومراکز علمی جامعه هزاره باید با طرح وتدبیر اداره شوند و این نیازمند استراتژی های درست و اساسی است؛
4. ایجاد صندوق بین المللی حمایت از جامعه هزاره: جامعه ی هزاره در شرایط فعلی در بسیاری از کشورهای دنیا پراکنده اند و با این حال کمک های زیادی را در هنگام بروز مشکلات به افغانستان واریز کرده اند اما به دلیل نبود یک استراتژی درست و مناسب از این کمک ها به درستی استفاده نشده است. ایجاد یک صندوق بین المللی حمایت از هزاره ها، با میکانیزم مناسب و شفاف می تواند، کمک های مردمی و بشردوستانه را هدفمند ساخته و در هنگام ضرورت از آن به خوبی استفاده شود.
5) ویژگی‌ها و امتیازات کنگره ملی هزاره
1. کنگره ملی هزاره، این ویژگی را دارد که مورد حمایت اقشار مختلف جامعه هزاره - اعم از هزاره‌های اهل تسنن، اسماعیلیه و اهل تشیع و نیز حمایت و تشویق رهبران احزاب سیاسی، نمایندگان پارلمان به عنوان نمایندگان واقعی جامعه هزاره در افغانستان و حمایت شخصیت‌های علمی، چهره‌های شاخص مذهبی، اساتید دانشگاه‌ها، شوراها و مجامع فرهنگی و اجتماعی هزاره، - قرار گرفته است.
2. کنگره ملی هزاره این ویژگی را دارد که با پذیرش و احترام به همه‌ی تشکل‌های سیاسی و اجتماعی جامعه هزاره، افتخار دارد که برای اولین‌بار، باب گفتگو، تعامل مداوم و سازنده میان تمام احزاب و مجموعه‌های موجود جامعه‌ی هزاره را باز نموده است و با پذیرش تکثرگرایی و ایجاد انسجام، در صدد است از تمام ظرفیت‌های موجود جامعه هزاره، برای رسیدن به اهداف جمعی استفاده شود. کنگره ملی هزاره متعلق به شخص، جریان سیاسی و صنف و مذهب خاص نیست بلکه یک جریان فراگیر است که هر هزاره ی با درد و درک نقش آفرین این جریان است.
3. کنگره ملی هزاره ادامه یک تجربه‌ی موفق است نه آغاز دیگر؛ کنگره ملی هزاره تجربه نوینی برای ایجاد انسجام و هماهنگی هزاره‌ها در سراسر جهان است. جرقه تجربه‌ی این حرکت، پس از تحولی عظیم و مبارکی رقم زده شد که به صورت ناگهانی و خودجوش در جریان شکل‌گیری جنبش اعتراضی و عدالت خواهانه‌ی مردم هزاره در جریان جنبش تبسم و روشنایی اتفاق افتاد. و مردم هزاره برای اولین‌بار، در سراسر جهان یک جریان واحد عدالت‌خواهی و اعتراضی علیه تبعیض و انحصار را با محوریت شهید مزاری(ره) تشکیل دادند و در مدت اندکی در سراسر جهان به یکی از شناخته‌شده‌ترین جنبش‌های مدنی در سطح جهان و منطقه مبدل شد. متأسفانه بعد از مدتی این جریان به دلایل زیادی -که جای ذکرش نیست - از هم پاشید. تعدادی از شخصیت‌ها و فرهنگیان هزاره در خارج از کشور با آگاهی از تجربه موفق جریان جهانی عدالت‌خواهی هزاره‌ها و کاستی‌های آن، به فکر احیای دوباره و هدفمند این جریان و انسجام مردم هزاره در سراسر جهان بدون درنظرداشت وابستگی‌های مذهبی، سیاسی، منطقه‌ای و فکری (وحدت ملی مردم هزاره بدون قید و شرط) افتادند.
4. کنگره ملی هزاره به خلاف تشکیل سایر نهادها و تشکیلات ها که از بالا به پایین شکل گرفته اند، از پایین و از سنجش افکار عمومی شروع و مرحله به مرحله رشد یافته و مورد حمایت عمومی در داخل و خارج قرار گرفته است.
5. کنگره ملی هزاره در ماه اوکتوبر ۲۰۲۱ نامه ی به زبان انگلیسی برای اجلاس کشور هایG20 فرستاد و در آن نامه از قتلعام ها و کشتارهای هدفمند هزاره ها و تبعیض بر علیه مردم هزاره از دوران عبدالرحمان جابر تا سقوط دولت فاسد غنی و کوچ های اجباری مردم هزاره بعد از سپردن کشور به گروه دهشتگر طالبان و ...... یادآوری نموده و از کشور های «جی۲۰»، سازمان ملل و سازمان حقوق بشر خواسته شد تا در برابر این بی عدالتی ها و قتلعام سیستیماتیک هزاره ها خاموش نباشند و نسل کشی هزاره ها در بیشتر از یک قرن اخیر را به رسمیت بشناسند. و همچنان کنگره خواستار به رسمیت شناخته نشدن گروه متحجر، استبدادی و قوم محور طالبان از سوی این کشور ها و سازمان ملل متحد شده و نظام فدرالی-پارلمانی که یکی از خواست های اساسی رهبر شهید بابه مزاری بزرگ بود را برای عبور از بحران دایمی در افغانستان پیشنهاد کرده است. و همچنان نامه دیگری را در ماه جنوری ۲۰۲۲ به جینوا و دفاتر سازمان ملل متحد در کشور های مختلف جهان فرستاده است.
6. کنگره ملی هزاره هماهنگی های لازم را برای کنفرانس دو روزه بین‌المللی «کنگره» بتاریخ ۱۸ و ۱۹ جولای ۲۰۲۲ در شهر وین اتریش انجام داده است و از تمام شخصيت‌هاي علمی، فرهنگی، سياسي، نظامی، اندیشمندان، فعالین نهادها و تشکيلات جامعه‌ي هزاره، رهبران احزاب سیاسی، روحانیون و نمایندگان سابق پارلمان جامعه هزاره بشکل رسمی (ارسال نامه) دعوت نموده است تا در این کنفرانس مهم و سرنوشت ساز بین‌المللی شرکت نموده تا با هم‌اندیشی و همفکری هم بتوانیم راه حل هایی خردمندانه و راهکار راهبردی بیرون از بحران موجود را پیدا کنیم.
7. ضمنن کنگره ملی هزاره شعبه بریتانیا، پیش-نشست «هم‌اندیشی» کنفرانس بین‌المللی وین را بتاریخ ۱۵ می ۲۰۲۲ در شهر بیدفورد کشور بریتانیا برگزار می نماید. از همه اندیشمندان، روشنفکران، فعالین انجمن ها، نهاد های اجتماعی و فرهنگی هزاره های مقیم بریتانیا دعوت شده است تا در این پیش-نشست کنفرانس بین‌المللی کنگره شرکت نمایند.
نتیجه اینکه: کنگره ملی هزاره با این تفاوت‌های آشکار، بر لزوم حمایت فراگیر و همه جانبه‌ای عزیزان مقیم خارج، از این حرکت سودمند اجتماعی سیاسی و تجربه نوین فرهنگی، تاکید می‌نماید. بدون شک حمایت، فعالیت و نقش آفرینی همه جانبه‌ی شما از این حرکت در نحوه فعالیت و استمرار آن، نقش بی‌بدیل خواهد داشت. امیدواریم که این حرکت نوین، منجر به نتایج سودمند و مؤثر برای انسجام جامعه هزاره در سراسر جهان باشد و آغاز مبارکی برای تحقق این شعار اساسی کنگره شود: «هزاره متحد، مقتدر و پیشرو».
در اخیر، چنانچه گفته آمد، کنگره ملی هزاره متعلق به شخص و یا جریان خاصی نیست، بلکه متعلق به فرد فرد جامعه هزاره می باشد. و از لحاظ مدیریت به طور شورایی اداره می شود. تصمیم گیری ها مطابق با اصول پیشنویس اساسنامه کنگره (که تا برگزاری کنگره نافذ می باشد)، با آرای اکثریت گرفته می شود. بدون شک بنا به دلایل متعدد کم و کاستی های زیادی در فعالیت های کنگره تا به حال وجود داشته است و ما انکار نمی کنیم چون وقتی کار و یا فعالیتی انجام شود، بدون شک اشتباهاتی نیز صورت می گیرد. بنابر این، کنگره ملی هزاره از فعالین محترم شورای هزاره ها در سراسر جهان، نهاد ها، اتحادیه ها، روشنفکران، اساتید دانشگاه ها و روحانیون جامعه هزاره بدور از تفاوت های دینی، مذهبی و فکری صمیمانه تقاضا می نماید که بخاطر عبور از تشتت و پراکندگی جامعه هزاره و ایجاد اتحاد، همدلی و همفکری در بین مردم ما با کنگره ملی هزاره همکاری همه جانبه نموده و در پیشبرد اهداف والای کنگره سهم فعال بگیرند تا کار به اهل کار سپرده شده و کم و کاستی ها را به حد اقل برسانیم.
«کنگره ملی هزاره» کمیته روابط و پلان و پالیسی
۹ ثور ۱۴۰۱ / ۲۹ آپریل ۲۰۲۲