حسن رضایی

 نلسون ماندلا کسی بود، که برای عدالت اجتماعی، علیه تبعیض، بی عدالتی اجتماعی وآپارتاید، در افریقای جنوبی مبارزه کرد. و بیست و هفت سال به خاطر آرمان و اهداف انسانی و اخلاقی خود، در زندان مخوف رژیم استبدادی آپارتاید آفریقای جنوبی ماند. و اما از اهداف آزادی خواهانه و عدالت اجتماعی و برابری حقوق سیاهان با سفید پوستان دست بر نداشت.

نستوه و مقاوم به مبارزه خود ادامه داد و سرانجام انقلاب ضد آپارتاید را در آفریقای جنوبی به پیروزی رساند و نظام دموکراتیک و مردم سالار را در آفریقای جنوبی بنیان گذاشت.

نیلسون رولی لالا [رولیهلا هلا] ماندلا در ۱۸ جولای ۱۹۱۸، در ترانسکی، آفریقای جنوبی چشم به جهان گشود. تحصیلات خود را در کالج فورت هیر و دانشگاه ویت واترز راند، به فراگیری علم و دانش به پایان برد. در سال ۱۹۴۴، به عضویت کنگره ملی آفریقا (آ. آن. سی.) در آمد. در کوتاه ترین مدتی به حیث دبیرکلی «سازمان جوانان رزمنده» انتخاب شد. و در سال ۱۹۵۲، به مقام ریاست کنگره ملی آفریقا در منطقه ترانسوال و به حیث مسؤول امور داوطلبان «عملیات تخلف از قوانین غیر عادلانه» (Defiance of Unjust Laws Campaign) تعیین و برگزیده شد. از آن وقت به بعد از حضور در هرگونه نشست ها و گردهمایی و از عضویت در کنگره محروم ماند.
نیلسون ماندلا وظیفهٔ وکالت را، در مقام حقوقدان [وکیل دعواها]، با همراهی الیورتامبو، ریاست آن وقت آ. ان. سی.، شروع کرد. در پنجم دسامبر ۱۹۵۶ ابن دو، همراه با ۱۵۴ نفر دیگر از مخالفان قانون سیستم آپارتاید، بازداشت و متهم به «خیانت به کشور» گردیدند. پی گیری و رسیدگی به این خیانت تا ۲۹ آپریل ۱۹۶۱ به درازا انجامید. همه بازداشت شدگان متهم سند برائت گرفتند؛ اما پیش از آن کنگره ملی آفریقا در پی قتل عام شارپ ویل غیر قانونی اعلام شده بود. در آپریل ۱۹۶۱ کنفرانسی با حضور و مشارکت مردم آفریقای جنوبی در پیتر مارتیز بورگ دایر شد تا درخواست ایجاد و سازماندهی یک کنوانسیون ملی را - به منظور بنیانگذاری اتحادیه ای غیر نژادی و مربوط به تمام مردم آفریقای جنوبی به جای جمهوری نژاد پرست که اخیرا همه پرسی (سفید پرسی) به آن رأی اعتماد داده شده بود - به حکومت پیشنهاد کند. در آن کنفرانس ماندلا به سمت دبیر«شورای اقدام ملی» انتخاب شد. این شورا مسؤول بود، اگر دولت به درخواست ارائه شده پاسخ مثبت نمی داد. «مردم به شرکت در اعتصاب های عمومی دعوت می کرد. ماندلا به فعالیت های زیر زمینی پرداخت و به سبب اغفال پلیس به مدت زمانی ۱۵ ماه به رازیانه سیاست شهرت حاصل کرد. ماندلا در ۵ اوت ۱۹۶۲، در آفریقای جنوبی دست گیر شد. او به اتهام دو فقره جرم - تحریک مردم به راه اندازی اعتصاب های غیر قانونی و خروج از کشور بدون پاسپورت معتبر - محکوم و به مدت سه سال زندانی شد.
ماندلا، در سال ۱۹۶۳، همراه با نه نفر دیگر، به جرم اغتشاش، و خرابکاری در جریان «محاکمه ریوونیا» بار دیگر محاکمه گردید.
در فرجام ماندلا به حبس ابد محکوم گردید و در زندان جزیرهٔ روبن زندانی شد. بر اساس خط مشی رژیم و حکومت آفریقای جنوبی در مورد زندانیان سیاسی، ماندلا نمی توانست از حق در خواست بخشش و حق برخورداری از عفو عمومی و یا آزادی با قید زمانت را دارا نبود و آزاد نخواهد شد. (۱)

ماندلا، در دادگاه در دفاعیه خود با استناد به بیانیه جهانی حقوق بشر ، که همهٔ انسان ها در برابر قانون مساوی و برابر اند می گوید:
«تساوی در برابر قانون به معنای درست آن یعنی: مشارکت در تدوین فوانینی که در مورد شخص اجرا می شوند، یا به عبارت دیگر تدوین یک قانون اساسی که حقوق دموکراتیک همهٔ اقشار را تضمین کند؛ حق رجوع به دادگاه به منظور آسودگی خاطر و برخورداری از حمایت قانون در صورت پایمال شدن حقوقی که در قانون اساسی تضمین شده اند؛ حق داشتن نقش در دستگاه قضایی به عنوان قاضی، رئیس دادگاه، دادستان، مشاوران حقوقی و‌مقام های مشابه دیگر» [داشته باشند]. (ص. ۱۴) (۲)
نلسون ماندلا، پس از آزادی از زندان در سال ۱۹۹۰، سیاست صلح‌طلبی و آشتی ملی را در پیش گرفت، و این رویکرد او باعث بر تسهیل روند انتقال آفریقای جنوبی به طرف دموکراسی‌ای شد که در آیینهٔ آن، نماینده تمامی اقشار و گروهای انسانی خود را می دیدند و مردم سالاری را نهادینه کرد.
ماندلا در پنجم دسامبر ۲۰۱۳ در سن ۹۵سالگی رخت از جهان بربست و میلیون ها نفر را در سوگ اسوه و نماد عدالت خواهی نشاند.
بان کی - مون دبیر کل سابق سابق ملل متحد در باره این بزرگ مرد عدالت خواه اجتماعی می گوید:
نلسون ماندلا نمادی زنده از عالی ترین ارزش های سازمان ملل متحد است. او در جریان سال های طولانی در زندان اعتقاد تزلزل نا پذیر خود را به عدالت و برابری انسان حفظ کرد. وی به محض آزادی از زندان با کسانی آشتی کرد که عامل بیشترین رنج های او بودند و رهبری مسیر در جهت تبدیل آفریقای جنوبی به جامعه ای مردم سالار و طرفدار برابری و چند نژادی را بر عهده گرفت.» (۳)
بنابرآنچه گفته آمدیم، ماندلا خط مبارزه و مقاومت با استبداد، و تبعیض را فرا راه آدمیان ستمدیده و خسته از تبعیض به روشنی ترسیم کرد و او هم استقامت و پایداری را برای رسیدن به اهداف انسانی، برای ما آموخت و او مبارزه کرد هم صلح، آشتی، عفو و گفتمان را برای مشارکت ملی یاد مان داد.

نوت: ۱-۲-۳. برای اطلاعات بیشتر به کتاب گفته های از نلسون ماندلا و کتاب نلسون ماندلا فریاد نامیرا از آفریقای جنوبی تدوین بنیاد بین المللی کمک دفاعی و مالی به مبارزان آفریقای جنوبی. ترجمه محمد علی حفاظی مراجعه شود.