حمزه واعظی کارشناس ارشد امور اجتماعی
جاغوری در نیم قرن اخیر، نگینِ فرهنگ، آموزش، دانایی و آبادی هزارستان بوده است. در زمانه ای که درب دانشگاه و ارتش برای عبور هزاره ها بسیار تنگ بود، بیشترین تحصیل یافته ها، روشنفکران و پیلوت های هزاره از جاغوری بر می خاستند. پایگاه روشنفکر ی چپ در میان هزاره ها، از مبدأ جاغوری تکثیر شد. مبارز مستضعفین، موسس و ایدئولوگ جنبش مائوئیستی شعله جاوید، اکرم یاری، از جاغوری طلوع کرده بود.
نام جاغوری دراین دو دهه اخیر، با شادابی و دانایی اجتماعی، نوگرایی فرهنگی، پیشتازی آموزشی، هوشیاری جمعی و آبادی وسازندگی اقتصادی، هویت یافته است.
جاغوری بویژه در یک و نیم دهه اخیر، تحصیل یافته ترین، پر تحرک ترین و پویا ترین جوانان دختر و پسر را پرورش داده است.
در تاریک ترین دورانی که نیروهای جهادی با جنگ ها و منازعات ویرانگر حاکمیت خودرا بر بخش های وسیعی از مناطق هزاره نشین گسترده بودند، جاغوری دغدغه اش مکتب سازی و آموزش بود و تکثیر سواد.
در شرایطی که بسیاری از مناطق کشور، کلاس های درسی را زیر خیمه ها و ویرانه های عریان و یا زیر آفتاب سوزان برگزار می کردند، در جاغوری مردم از پول شخصی، یک نهضت پویای مکتب سازی راه انداخته بودند، تا آنجا که وزارت تعلیم و تربیه ی وقت، حکم به کاهش و تعطیلی مکاتب اضافه در جاغوری داد.
در زمانی که بخش هایی از پایتخت برق نداشت، اغلب خانه های جاغوری از پول شخصی از روشنایی برخوردار بودند. در زمانه ای که بسیاری از مناطق کشور با ادبیات انترنت و کافی نت آشنایی نداشتند، جوانان جاغوری از کافی نت استفاده می کردند. در شرایطی که حتا دربرخی از شهرهای افغانستان هنوز پای کورس انگلیسی باز نشده بود، در جاغوری دختران و پسران، در کورس های زبان آموزی می رفتند.
جاغوری ای که کانون روشنایی و نوگرایی هزارستان بود، اکنون در سایه ی رعب و دهشت و سیاهی سپاه جهل و جنون قرار گرفته است. معلمانش سلاخی می شوند و مکتب هایش در آتش می سوزند و کافی نت هایش از خون دختران و پسران رنگین می گردد و کورس هایش از خاک و خاکستر پر می شود.
جاغوری اما استوار و امیدوار و با شکوه در برابر سپاه جهل و تباهی و تعصب و بربریت ایستاده است و پرده ی شب را به زودی خواهد درید و بازهم چون نگین هزارستان درخشنده و شکوهمند، شادمان خواهد ماند!