پژوهشگر افغانستانی و رئیس شورای علمی دانشنامه هزاره گفت: معیار نگارش دانشنامه هزاره، تلفیقی از نثر ادبی رایج در افغانستان و ایران بوده است و البته تلاش شده است تا واژه‌های رایج در افغانستان در آن به کار برده شود.
به گزارش خبرنگار سایت افغانستان خبرگزاری فارس، اولین جلد از مجموعه «دانشنامه هزاره» در کابل منتشر و طی روزهای اخیر مراسم رونمایی از این کتاب در کابل، مشهد و لندن برگزار شد.
«دانشنامه هزاره» که توسط بنیاد آن در کابل منتشر شده، در مورد قوم هزاره در افغانستان است.
در جلد اول این اثر ۶۰۵ مدخل شامل حروف آ، الف، ب قرار دارد و در تدوین آن بیش از ۵۰ مؤلف سهم داشته‌اند. کار بر روی انتشار جلد اول دانشنامه هزاره بیش از 4 سال طول کشیده است و عمده موضوعات آن در حوزه تاریخ، جغرافیا، فرهنگ و سیاست است.
جلد اول دانشنامه هزاره در 930 صفحه در قطع وزیری، به شمارگان 3500 نسخه روانه بازار کتاب شده است.
ابوطالب مظفری رئیس شورای علمی دانشنامه هزاره با اشاره به قدمت دانشنامه نویسی در افغانستان می‌گوید دانشنامه هزاره در نوع خود بی‌نظیر است چراکه یکی از کارهای تحقیقاتی مهم در این عرصه به‌شمار می‌آید.
وی عقیده دارد که مشکلاتی همواره بر سر راه تدوین دانشنامه‌ها وجود داشته که مهم‌ترین آن را می‌توان عدم توانایی در دخل و تصرف و ورود به حوزه‌های میراث فرهنگی دانست.
این شاعر و پژوهشگر افغانستانی می‌افزاید که از 3سال پیش تحقیقات جدی برای تدوین دانشنامه هزاره آغاز شد و سرانجام با حمایت‌های مالی و کمک‌های معنوی پژوهشگران و نویسندگان از سراسر جهان این مهم تحقق یافت.
به همین بهانه با «ابوطالب مظفری» رئیس شورای علمی دانشنامه هزاره و شاعر و پژوهشگر برجسته افغانستانی به گفت‌وگو نشستیم که در زیر می‌خوانید.
فارس: تاریخچه دانشنامه نویسی در افغانستان به‌کدام دوره بازمی‌گردد؟
اولیــن تجربه دانشنامه نویسی در افغانســتان در دوره حکومت ظاهر شاه در سال 1328 شمسی آغاز شد که در این دوره جمعی از محققان افغانستان «دایرةالمعارف آریانا» را منتشر کردند.
بعد از انتشار دایره المعارف آریانا تاکنون کار جدی در عرصه دانشنامه نویسی در افغانستان انجام نشده بود و دانشنامه هزاره یکی از مهم‌ترین کارهای تحقیقاتی است که تاکنون منتشر شده است.
«دانشنامه هزاره» یک دانشنامه قومی است و مرجع بسیار خوبی است که با رویکرد دانشنامه‌های عمومی تدویــن شــده است.
فارس: ایده نگارش دانشنامه هزاره از کجا پدید آمد؟
از چند دهه قبل این طرح در محافل فرهنگی نویسندگان افغانستانی مقیم ایران مطرح بود و حتی «مرکــز فرهنگی نویسندگان افغانســتان» نیز طرح اولیه آن را سال‌های پیش تهیه کرد که البته نافرجام ماند.
از حدود 7 سال پیش طرح تاسیس بنیاد دانشنامه در کابل توسط جمعی از نویسندگان افغانستانی آغاز شد و سرانجام بعد از مشورت با بسیاری از نویسندگان و پژوهشگران در سرتاسر جهان و جذب حمایت‌های مالی ساختار مدیریتی و علمی دانشنامه مشخص شد.
فارس: برای تدوین و نگارش این دانشنامه با چه مشکلاتی روبرو بودید؟
کمبود منابع تاریخی و جغرافیایی کار را بسیار دشوار کرده است که ما در مدت زمانی که جلد اول را تدوین می‌کردیم با این مشکلات بسیار مواجه بودیم.
مهم‌ترین مشکل ما در تدوین دانشنامه هزاره خلط و ابهام، در حوزه میراث فرهنگی، جغرافیا و همچنین شخصیت‌های تاریخی بود که ما در حدی که امکان داشت تلاش کردیم که به صورت علمی و به دور از احساسات به این موضوعات در دانشنامه هزاره بپردازیم.
فارس: مهم‌ترین وجه تمایز این دانشنامه با سایر دانشنامه‌ها چیست؟
در دانشنامه هزاره به تمام قوم هزاره در افغانستان و سایر کشورها از شــیعه و ســنی و همچنین سایر اقوامی که در زیستگاه، فرهنگ و عرف مشترکات بسیاری با هزاره‌ها دارند پرداخته شده است.
این دانشنامه اطلاعات بسیار خوبی را دربارە تاریخ، فرهنگ، جغرافیا، جمعیت و آداب و سنت‌ها و شخصیت‌ها و رجال علمی، فرهنگی، سیاسی و هنری مربوط به قوم هزاره در افغانستان و سایر کشورهای منطقه را بیان می‌کند.
این دانشنامه که جلد اول آن منتشر شده است فقط مربوط به حروف «الف» و «ب» است و طبق برنامه ریزی انجام شده این دانشنامه در 12 جلد منتشر خواهد شد که البته سال‌ها کار تالیف آن طول خواهد کشید.
بنیاد دانشنامه هزاره تلاش کرده است تا علاوه بر بیان جنبه هویتی قوم هزاره بنای کار را بر معیارهای علمی بگذارد و از بیان مطالب احساساتی و غیر علمی خودداری کند.
فارس: نثر ادبی به کار رفته در این دانشنامه چه بوده است؟
معیار ما تلفیقی از نثر ادبی رایج در افغانستان و ایران در نگارش این دانشنامه بوده است و البته تلاش داشته‌ایم که واژه‌های رایج در افغانستان را به کار ببریم.
فارس: از چه زمانی کار برروی نگارش دانشنامه هزاره صورت گرفت؟
کار جدی برای انتشار جلد اول دانشنامه هزاره از 3 سال پیش آغاز شد و در این جلد در 604 مدخل به موضوعات مختلف مربوط به قوم هزاره پرداخته شده است.
اعضای بنیاد دانشنامه هزاره بر روی جلدهای بعدی کار را آغاز کرده‌اند و امیدواریم که بدون مشکل بتوانیم این روند را طی کنیم.
ما منتظر پشنهادات و انتفادات و نظرات همه شخصیت های علمی و فرهنگی هستیم و اگر به منابع برتری در مورد جلد اول دست پیدا کنیم در چاپ های بعدی اصلاحات لازم صورت خواهد گرفت.
فارس: آیا این دانشنامه در کشورهای دیگری غیر از ایران نیز رونمایی شده است؟
مرکز کار ما در کابل است و کتاب نیز در آنجا منتشر شده است ولی نویسندگان دانشنامه هزاره در نقاط مختلف جهان زیست می‌کنند و امکان دارد که علاوه بر کابل، مشهد و لندن که مراسم رونمایی در آنجا برگزار شده است، در شهرهای دیگری نیز رونمایی انجام شود.
مراسم رونمایی در مشهد و با حضور شخصیت‌های مهم علمی و فرهنگی مهاجرین برگزار و استقبال بسیار خوبی نیز از این مراسم به عمل آمد و سخنرانان نظرات و پیشنهادات خود را مطرح کردند.
فارس: آیا هزینه‌های نگارش و جمع‌آوری این دانشنامه از سوی نهاد خاصی برعهده گرفته شده است؟
عمده هزینه‌های ما مردمی بوده است که طی فراخوانی که اعلام کرده‌ایم به ما کمک مالی کرده‌اند و به میزان کمک‌هایی که هریک از افراد کرده‌اند اسامی آنها در دانشنامه ذکر شده است.
باید از مدیران و مشاوران دانشنامه هزاره نام ببریم و تاکید کنیم که نویسندگان و مدیران دانشنامه در کشورهای مختلفی پراکنده هستند و اگر کمک و یاری آنها نبود این اتفاق زیبا هرگز رخ نمی داد.
منبع خبرگزاری فارس: