سردار قلندری 

  نقدی بر کتاب کوچه بازاری‌ها
قسمت اول
دلایل:
دلیل اول: نویسنده در اول کتاب و در قسمت اهداء، برای برقراری ارتباط عاطفی با خواننده، کتاب را به ساکنان اچین و مادرانی که فرزندانشان در دهمزنگ شهید شده اند اهداء کرده است و با نام بردن از داعش تلاش اولیه و بدون دلیلی انجام داده است که نشان دهد ساکنان اچین و شهدای دهمزنگ هر دو توسط داعش هدف قرار گرفته است.

 
وقتی حبیبی نگاه می‌کرد که ازیک‌طرف شاعران و نخبگان پشتوزبان در آن‌طرف خط دیورند، خارج از جغرافیای افغانستان قرار گرفته‌اند، از طرف دیگر نهضت احیای هویت تاجیکی در شمال افغانستان شکل گرفته و از سوی دیگر، جنبش ناسیونالیستی در ایران قد علم کرده و از کوروش و داریوش سخن می‌گوید، این اوضاع او را رنج می‌داد که چرا پشتون‌های افغانستان از خود سند هویت ندارند.
 
 
حسین فخری 

آقای دکترشریعتی هم رخت سفر بست. شاعر، نویسنده، پژوهشگر و استاد دانشگاه. آدمی که سالها قلم و قدمش در خدمت ایل و تبار و به ویژه زادگاهش جاغوری زیبا بود. می خواست پیشینه اجتماعی و تاریخی مردمش را مکتوب بسازد و تلخی ها و بی عدالتی ها و زجرهایی که هزاره ها در طول سده ها کشیده بودند، از پستوهای تاریخ بیرون بکشد تا درسی باشد برای زندگی امروز و آینده آنان. هر چند به برخی از پژوهش های ایشان ایراد هایی هم وارد است . با وجود این برخی از آثار شان در این زمینه اعتباری کسبکرده‌است. به ویژه در بین جوانان و شاگردان که مشتاق احیای هویت اند .

 

روح‌الله بهزاد

هفتۀ گذشته کتابی در شهر لندن رونمایی شد که پس‌لرزه‌هایش تا هنوز در حوزۀ زبان‌های فارسی و پشتو قابل مشاهده و لمس است. این کتاب مجموعۀ سرگذشت زنده‌گی سیاسی، ادبی و هنری صادق فطرت ناشناس، هنرمند پرآوازۀ کشور است. این کتاب حاصل گفت‌وگوی صبور سیاه‌سنگ، یکی از نویسنده‌گان پُرکار با او است.
این کتاب تحت عنوان «ناشناس ناشناس نیست» چاپ شده است. صادق فطرت ناشناس در این کتاب به پرسش پیرامون مسایل تاریخی پاسخ گفته که واکنش‌های گوناگونی را در جامعۀ افغانستان به وجود آورده است. آقای ناشناس در این کتاب احمدشاه ابدالی و امان‌الله خان را به تندی نقد می‌کند و نیز می‌گوید که کتاب «پته خزانه» جعل تاریخی است.

 
احمدی رشاد  

آقای وحیدی و دانشجویان هزاره امروز 19 / 1 / 1398 ناباورانه هدف کین تبعیض قرار گرفتند. چهار دانشجوی هزاره از دانشگاه کابل به دلیل پاکی و صداقت ملی شان در برابر بیگانه پرستان و مزدوران بیگانه اخراج شدند و عبدالرزاق وحیدی وزیر پیشین مخابرات و تکنالوژی معلوماتی، از دانشگاه کابل بازداشت گردیده و روانه زندان شد. این درحالی‌است که در ماجرای دانشگاه به گفته ی ریس دانشگاه آقای فاروقی، عاملین رویداد تلخ دانشگاه در سال گذشته از بیرون دانشگاه آمده بودند و به شکل مشخص افرادی خاصی از مدرسه رحمان بابا وارد دانشگاه شده و رویداد تلخ و تراژیک دانشگاه را رقم زده بودند. بنابراین، گناه دانشجویان هزاره دفاع از حیثیت دانشگاه، علم و معرفت، اخلاق و انسانیت بوده که از سوی مهاجمین نقض شده بوده است. هتک حرمت دانشگاه و علم، اخلاق و انسانیت باعث شده بود که تعدادی از دانشجویان هزاره در آن ماجرا مقاومت نمایند و در واقع بخاطر پاکی و پاک زیستی خویش لت و کوب هم شده بودند. دولت به جای تقدیر از این دانشجویان آنها را از دانشگاه اخراج کرده است.

 
 
  کوچه بازاری‌ها کتابی است که اخیرا به در کابل به زیور طبع آراسته، در مرکز معرفت رونمایی شده‌است. به گزارش روزنامه اطلاعات روز این کتاب از ظهور و زوال جنبش‌های مدنی، از سال‌های اخیر در افغانستان روایت می‌کند. اما از منظر دیگر، اگر به رونمایی این کتاب نگاه شود، یک رویداد بزرگ فرهنگی نیز رخ داده است و آن استقبال کردن بی نظیر مردم از این کتاب و حضور گرم شان در مراسم رونمایی، در شرایط  دشوار اجتماعی و امنیتی در کابل بوده‌است. این تجمع عظیم مردم، در واقع  دو نکته بسیار مهم را برجسته‌ می‌سازد. یکم؛ مردم و جامعه علاقه به کارفرهنگی و علم دانش داشته، و رشد فرهنگی یک جامعه را بازتاب می‌دهد و این مسأله انگیزه‌‌ای پویای برای نسل جوان می‌شود، تا رویکرد به خواندن، تحقیق کردن و نوشتن پیدا کنند. دوم جاذبه جنبش های مدنی و به ویژه جنبش‌ تبسم و جنبش روشنایی را نشان می‌دهد که تا هنوز در ژرفای روان اجتماعی مردم ما نهادینه شده‌است. بنابراین، نسل جوان تشنه‌ی شناخت این جنبش‌ها و انگیزه‌ها و علل‌ها و همچنان ضرورت فهم علت‌های زوال و تداوم این جنبش های مدنی و مبارزات نرم هستند. نمی‌خواهد به عقب برگردند و از گذشته می‌خواهند تجربه اندوزند.
آنچه در ذیل می‌خوانید گزارشی است که از روزنامه اطلاعات روز نقل شده، کتاب را به طور فشرده و اجمالی معرفی کرده‌است. 
 
لطف علی سلطانی

کوچه‌بازاری‌ها در چهار فصل و ۶۶۰ صفحه نوشته شده است. فصل اول به پیدایش داعش در افغانستان، فصل دوم به گروگان‌گیری‌ و سربریدن مسافران در زابل و سپس شکل گیری جنبش تبسم، فصل سوم به بررسی ماسترپلان برق افغانستان و تغییر خط برق ۵۰۰ کیلو ولت ترکمنستان از مسیر بامیان به سالنگ و فصل چهارم به جنبش روشنایی پرداخته است.

 
 
محمد مرادی

«پټه خزانه» یا «گنجینه پنهان»، کتابی است که گفته می‌شود بین سال‌های ۱۱۴۱ و ۱۱۴۲هجری قمری به مدت دو سال توسط «محمد هوتک» فرزند «داوود» در قندهار نوشته شده است. مؤلف، در مقدمه این کتاب گفته است که به سفارش «شاه حسین هوتک»، اقدام به تحریر کتاب پته خزانه کرده است. شاه حسین، برادر «محمود هوتک» فاتح اصفهان است که پس از لشکرکشی برادرش به اصفهان، حاکم قندهار شد. شاه حسین و محمود افغان، فرزندان «میرویس خان» هستند که اکنون مقبره میرویس، در منطقه «کهکران» در غرب شهر قندهار قرار دارد. محمد هوتک، کتابش را به سه خزانه تقسیم کرده است که شامل ۵۰ تن از شاعران زن و مرد پشتوزبان قدیم و معاصر نویسنده از قرن دوم تا دوازدهم هجری قمری است. «عبدالحی حبیبی»، مصحح کتاب پته خزانه در مقدمه این کتاب، یادآوری کرده که کتاب را در بهار سال ۱۳۲۲خورشیدی به دست آورده است اما او توضیح نداده که این کتاب چگونه در اختیارش قرار گرفته است. حبیبی که از نویسندگان معاصر افغانستان بود، در بخشی از مقدمه‌اش نوشته است :

 
 
عباس دلجو
 
سوگمندانه، تعدادی از روشنفکران و نخبگان جامعه‌ی هزاره که می‌توانستند پشتوانه‌ی قوی، در راستای پيشبرد اهداف سیاسی، اجتماعی، فرهنگي و تحقق مطالبات دموکراتیک جامعه هزاره باشند، عده‌ی از آنان از صحنه غایب شده اند و آن جمعی که در صحنه حضور دارند، نه به عنوان یک مجموعه‌ی متحد و متفق و یک پارچه در خدمت مردم، بل منکسر و منفعل و متفرق.

 

اصغر سروش

شفقناافغانستان-اصغر سروش عضو شورای عالی مردمی جنبش روشنایی: قبل از اینکه در مورد گفته های آقای سعادتی که در کتابی که تحت عوانِ “پاسخ های من” به دست نشر سپرده بپردازم، چند نکته را با خوانندگان گرامی و وجدان های بیدار در میان می‌گذارم تا کلیدی شود برای ورود به اصل بحث و صحبت ها.

اول، در بیش از سه سال، شناختی که از آقای سعادتی دارم، او را یک انسان آگاه، با درد، با درک، شجاع، منطقی و ریزبین یافتم. این، برداشت شخصی من از آقای سعادتی است و شناخت حداقلی که از او بدست آوردم.

 حسین جوهری
 
بیاییم از این نکته انسانی و احساس انسانیت آغاز کنیم، گرچند قابل مقایسه نیست - ولی از باب نمونه آغاز می‌کنیم - از آن سوی مرز، هزاران کیلومتر دور‌تر. در کشوری بنام زولاند نو یک اتفاقی ناگواری تروریستی اتفاق می‌افتد که صدر اعظم آن، آن رویداد را تروریسم می‌خواند و سیاه‌ترین روز را به کشورش لقب می‌دهد. صدراعظم زلاند نو در قبال این حادثه، عمل‌کردهای انسانی را انجام داد که نه تنها برای حکومت افغاستان؛ بلکه برای تمام حکومت های جهان یک نمونه و عمل کرد انسانی در برابر راسیسم، فاشیسم و تروریسم است و این عمل کرد باعث شرمساری و روسیاهی انواع تروریسم و حامیان تروریسم محسوب می‌شود. صدر اعظم زلاند نو با این عملکرد خود نشان داد که مرز تعصب، نژاد‌پرستی، رنگ و پوست در این کشور وجود ندارد.